افزودنیهای بتن:
امروزه با ورود تکنولوژی به عرصههای مختلف، صنعت ساختمان، نیز دستخوش تغییرات شگرفی گشته است.
فوق روانکنندهها ضدیخها چسبها عایقهای پوششی آب بندها و صدها محصول دیگر در این عرصه کار برای ساخت و ساز با کیفیت، سرعت و دوام مطلوب مهیا نمودهاند.
افزودنیهای بتن را به منظور افزایش کیفیت مطلوب بتن، کاهش نارسایی و یا تغییر بعضی از مشخصههای بتن به آن اضافه مینمایند.
افزودنیهای بتن علاوه بر افزایش خصوصیات مکانیکی، فیزیکی و دوام بتن موجب کاهش هزینهها و افزایش تولید میگردند.
هزینهی هر کدام از این نوع افزودنیها بسته به مورد مصرف و کیفیت آنها متفاوت است.
افزودنیهای بتن میتوانند در حین ساخت بتن در ایستگاه تولید بتن (بچینگ) و یا قبل از مخلوط شدن به بتن اضافه شوند.
افزودنیهای بتن قادر به بهبود کیفیت بتن، بهبود کارایی و افزایش یا کاهش مدت زمان گیرش آن میباشد.
همچنین میتوانند برخی ویژگیها و خواص جدیدی را به بتن اضافه نمایند به طوریکه نتایج جدیدی را در بر داشته باشد.
زمانی که ویژگیهای مورد نیاز در بتن با تغییر دادن ترکیب مواد پایه ایجاد نشود و برای ایجاد تاثیرات در بتن از نظر اقتصادی و مشکل بودن بهتر نمودن بتن ضعیف و همچنین زمانی که باید دوز مورد نیاز با دقت تهیه و تعیین شود از افزودنیهای بتن استفاده میشود.
افزودنیهای بتن از لحاظ ترکیب و عملکرد متفاوت میباشند و در حالت کلی شامل دو دسته میباشند.
افزودنی های شیمیایی بتن از نظر مکانیزم عملکرد میتوانند عمدتاً به دو نوع تقسیم شوند:
بعضی از مواد شیمیایی فوراً از طریق تأثیر گذاردن بر روی کشش سطحی آب و به وسیله جذب سطحی ذرات سیمان
شروع به عمل بر روی سیستم سیمان و آب میکنند.
سایر مواد، بر واکنشهای شیمیایی بین ترکیبات سیمان و آب از چندین دقیقه تا چندین ساعت بعد از افزودن آب، تأثیر میگذارند.
این نوع از افزودنیها در جهت عملکرد خاصی از بتن در مقدار خیلی کم بکار برده میشوند.
اگر بیش از مقدار تعریف شده به کار برده شوند تاثیر منفی بر جای خواهند گذاشت.
افزودنیهای شیمیایی انواع متفاوتی دارند بر اساس استاندارد همه آنها را طبقهبندی میکنند و شامل موارد زیر میباشند:
افزودنیهای بتن از نوع شیمیایی بر اساس گزارش کمیته موسسه بتن آمریکا شامل موارد زیر میباشد.
افزودنیهای کاهندهی آب عاملی مؤثر جهت کاهش نسبت آب به سیمان در ساخت مخلوطهای بتنی میباشد.
با استفاده از این ماده در مخلوط بتن میتوان مقدار سیمان مصرفی را نیز به شکل قابل توجهی کاهش داد.
بدون آنکه در مقاومت مشخصی طرح اختلاط بتن خللی ایجاد گردد.
هرچه در مخلوط بتن سیمان کمتری مصرف شود، علاوه بر کاهش هزینههای تولید بتن، گاز مخرب دیاکسیدکربن کمتری نیز تولید شده و انرژی بیشتری نیز ذخیره میگردد.
استفاده از این افزودنی موجب افزایش کارایی بتن و جای دهی راحتتر آن در قالب میشود.
کاهندههای آب کاربرد فراوانی دارند از جمله:
مهمترین کاربرد افزودنی فوق روان کننده بتن، تولید بتنهایی با روانی بالا (در حدود 170 تا 230 میلیمتر) جهت استفاده در مقاطع پُر آرماتور (مقاطع با تراکم زیاد میلگرد) و یا مقاطعی که به هر دلیلی نمیتوان به خوبی آن را ویبره زد و متراکم ساخت، میباشد.
کاربرد مهم دیگر آنها، تولید بتنهای پر مقاومت با نسبت آب به سیمان 0/3 الی 0/4 است.
فوق روان کنندههای بتن با انواع سیمانها سازگاری مناسبی داشته و کارایی مخلوط را تا حد زیادی بهبود میبخشند.
این کارایی بالا موجب دوام بتن در برابر پدیدههایی همچون سیکل ذوب و یخبندان میشود.
اما باید توجه نمود این کارایی بالا ناشی از حبابزایی فوق روان کننده بتن در مخلوط بتن نباشد.
فوق روان کننده داریس سوپرپلاست و ابر روان کننده داریس اولترا پلاست با دارا بودن بالاترین مقدار مواد جامد، زنجیرهی مولکولی بلند و وزن مولکولی بالا علاوه بر ایجاد خاصیت روانی بالا، حفظ اسلامپ فوقالعادهای به مخلوط بتن تازه خواهد بخشید.
پلی کربوکسیلات اثر جدیدترین نسل از پلیمرهای سازندهی فوق روان کنندهها به شمار رفته که بنیان شیمیایی داریس سوپرپلاست و داریس اولترا پلاست را نیز تشکیل میدهد.
ترکیبات اصلی و فعال روان کنندههای بتن، موادی با سطح فعال (Surface Active) هستند.
که در فصل مشترک دو فاز غیرقابل اختلاط جمع میشوند و نیروهای فیزیکی – شیمیایی را در این سطح تماس داخلی تغییر میدهند.
این مواد روی دانههای سیمان جذب شده و به آنها بار منفی میدهد که سبب دفع شدن این ذرات از هم و تثبیت حالت پخششدگی آنها میشود.
حبابهای هوا نیز دفع شده و نمیتوانند به ذرات سیمان بچسبند.
علاوه بر این، بار منفی سبب بوجود آمدن پوستهای منظم از مولکولهای آب دور هر ذره شده و در نتیجه موجب جداشدگی ذرات از هم میشود.
چون آزادی بیشتری برای حرکت ذرات وجود دارد و آبی که در اثر سیستم فولکوله شدن تحت قید است آزاد میشود.
فوق روان کنندهای با کارایی عالی بر پایه پلی کربوکسیلیک (پلی کربوکسیلات) اتر برای مصرف در بتنهای آماده، کارخانههای بتن پیش ساخته و بتن های توانمند.
فوق روان کننده بتن MTOBUILD D-20 برای مصرف در بتن آماده، کارخانههای بتن پیش ساخته و تولید بتنهای توانمند که انتظار کسب مقاومتهای زیاد و عملکرد خوب میرود طراحی شده است.
فوق روان کنندههای متداول که به طور عموم بر پایه ملامین سولفونات و یا نفتالین فرمالدئید میباشند، در هنگام اختلاط جذب سیمان میشوند.
در لحظات اولیه هیدارسیون سیمان، این گروه از پلیمرها بار منفی ذرات سیمان را افزایش داده و باعث پخش شدن آنها میگردند که ناشی از خاصیت دافعه الکتریسیته ساکن میباشد.
فوق روان کننده بتن MTOBUILD D-20 با فوق روان کنندههای متداول در عمل تفاوت دارند.
بدین ترتیب که پایه این محصول پلی کربوکسیلیک اثر بوده و دارای زنجیرههای جانبی مولکولی نیز میباشد.
در شروع هیدراسیون همانند فوق روان کنندههای متداول به کمک خاصیت افزایش الکتریسیته ساکن ذرات سیمان را به خوبی پخش میکند.
در ادامه حضور زنجیرههای جانبی باعث ممانعت شدید از تجمع مجدد ذرات سیمان میگردند و کماکان آنها را به صورت مجزا و پخش شده نگه میدارند.
این رفتار پدید آورنده بتنی روان با مقادیر آب بسیار کم میباشد.
کند گیرکنندهها در مخلوط بتن با ایجاد تأخیر در واکنشهای شیمیایی میان سیمان و آب، گیرش بتن را به تعویق میاندازند.
این نوع از افزودنیها باعث کاهش دمای مخلوط بتن شده و به این طریق مدت زمان گیرش بتن را افزایش میدهند.
از مهمترین کاربردهای این نوع افزودنی در صنعت بتن میتوان به مصرف آنها در روسازیهای بتنی اشاره نمود.
استفاده از آنها در مخلوط بتن موجب افزایش زمان برای پرداخت سطوح بتنی، کاهش هزینههای نصب بچینگ پلانت در محل کارگاه و همچنین موجب حذف یا کاهش چشمگیر درزهای سرد میگردد.
همچنین در بتنریزیهای حجیم مانند سدهای بتنی، عرشهی پلها و پی سازههای مرتفع.
باید از کند گیرکنندههای بتن به عنوان عاملی برای کنترل دمای بالای مخلوط بتن و جلوگیری از ترکهای محتمل استفاده نمود.
اغلب کند گیرکنندهها عملکردی مشابه با مواد کاهندهی آب داشته و طبیعتاً مقداری حباب هوا نیز وارد جسم بتن مینمایند.
امروزه کندگیرهای مختلفی در بازار وجود دارد اما بهتر است تا حد امکان از کند گیرکنندههایی استفاده شود که هوازایی کمی داشته و بر روی مقاومت نهایی بتن کمترین تأثیر را بگذارد.
فوق روان کننده دیرگیر داریس ریتا پلاست یکی از بهترین محصولات صنعت تکنولوژی بتن به شمار میرود.
علاوه بر ایجاد خاصیت افزایش مدت زمان گیرش اولیه بتن، از تولید و رشد حباب هوا در مخلوط بتن نیز جلوگیری مینماید.
از این ماده میتوان برای تسریع در روند رشد مقاومت بتن و همچنین کاهش مدت زمان گیرش مخلوط بتن یا ملات بهره برد.
از کلسیم کلرید میتوان به عنوان رایجترین ماده در ترکیبات زودگیرکنندهها اشاره کرد که البته به دلیل افزایش فعالیت خوردگی آرماتورهای مدفون در بتن چندان مناسب نیستند.
اگرچه میتوان با اتخاذ راهکارهایی همچون تراکم کافی، میزان کافی کاور یا پوشش بر روی آرماتورها، استفاده از طرح اختلاط مناسب و … از خطر خوردگی فولاد تا حد زیادی مصون ماند.
استفاده از افزودنیهای زودگیرکننده خصوصاً برای بتنریزی در هوای سرد و تغییر خصوصیات بتن از جمله زمان گیرش، بسیار مناسب هستند.
انواع ضد یخهای بتن نیز در دستهی زودگیرکنندهها جای گرفته و با افزایش دمای مخلوط، از یخ زدن آب اختلاط جلوگیری نموده و سرعت آبگیری سیمان را افزایش میدهد.
ضد یخ فاقد کلراید داریس شیمی علاوه بر تسریع واکنش سیمان، گیرش بتن را کوتاهتر کرده و به علت عدم وجود یون کلر در آن، به جلوگیری از خوردگی آرماتورهای مدفون نیز کمک به سزایی میکند.
ژل میکروسیلیس یکی از پرکاربردترین مواد افزودنی در صنعت تکنولوژی بتن به شمار میرود.
این ماده میتواند برای اهداف گوناگونی در بتن به کار رود اما مهمترین آن، آببندی تمام یا بخشی از سازه است.
میکروسیلیس به دلیل سطح ویژهی بالا، ریزی ذرات (تا 100 برابر کوچکتر از ذرات سیمان) و شرکت مؤثر در واکنشهای پوزولانی، به دو شکل مانع از عبور آب در میان لایههای بتن میشود.
شیوهی اول قابلیت پرکنندگی آن (اثر فیلری) و دومین شیوه، ظرفیت انجام واکنشهای شیمیایی و تولید کریستالهای سیلیکات کلسیم آبدار است که باعث افزایش مقاومت نیز میگردد.
استفاده از پودر میکروسیلیس به دلیل وزن مخصوص پایین و پراکندگی بسیار زیاد آن در هوا، آسان نیست، به همین علت از ژلهای میکروسیلس که علاوه بر کاربری آسان، در برخی موارد خاصیت روان کنندگی نیز دارند، استفاده میشود.
جلوگیری از خوردگی آرماتورهای مدفون در بتن، افزایش مقاومت، کاهش نفوذ پذیری و در نتیجه افزایش دوام، از ویژگیهای بارز این افزودنی به شمار میرود.
خلوص سیلیس مورد استفاده در این ژلها مهمترین فاکتور در انتخاب آنها به شمار میرود.
داریس پاور ژل میکروسیلیس با دارا بودن بیشترین خلوص (50 درصد میکروسیلیس) میتواند بهترین نتیجه را برای آببندی بتن به ارمغان آورد.
همچنین استفاده از ابر روان کنندهی پلی کربوکسیلاتی در ساختار این ژل، افزایش روانی و حفظ کارایی مخلوط را نیز تضمین مینماید.
حباب هوای محبوس در بتن موجب افزایش دوام بتن در برابر سیکلهای ذوب و یخبندان میشود.
استفاده از این نوع افزودنیها در بتن موجب افزایش کارایی مخلوط بتن تازه در مقایسه با بتنهای فاقد افزودنی هواساز میگردد.
همچنین از وقوع پدیدههایی همچون جداشدگی و یا آبانداختگی نیز جلوگیری به عمل میآورند.
استفاده از آنها در مناطق سرد و یخبندان به شدت مورد توصیه واقع شده است چرا که دوام بتن در برابر یخزدگی و سیکلهای ذوب و یخبندان را تضمین مینماید.
این ماده در واقع از وقوع ترک خوردگیهایی که ناشی از تنشهای یخزدگی در بتن و تغییر حجم آب در هوای سرد میباشد، به شکل قابل توجهی جلوگیری مینماید.
افزودنیهای هوازا تقریباً با تمامی مخلوطهای بتن سازگاری دارند.
قابل ذکر است که به طور کلی با افزایش حدود یک درصد حباب هوا در بتن، تقریباً 5 درصد کاهش مقاومت فشاری قابل پیشبینی خواهد بود.
این ماده در حین اختلاط بتن یا ملات به آن افزوده میشود.
این نوع افزودنی میتواند جمعشدگی ناشی از خشک شدن اولیه و نهایی را کاهش دهد.
مادهی کاهندهی جمعشدگی در مواردی به کار میرود که ترکهای ناشی از جمعشدگی مشکلات دوامی برای بتن به وجود میآورند.
یا مواقعی که تعداد زیادی از این نوع ترکها به دلایل فنی و اقتصادی قابل توجیه نباشد.
استفاده از مواد افزودنی کاهندهی جمعشدگی در برخی شرایط، رشد مقاومت در سنین اولیه و نهایی را کند مینماید.
تاثیرگذاری افزودنیهای شیمیایی بتن به غلظت مورد استفاده، شیوه و زمان اضافه کردن آن به مخلوط بتنی، شرایط محیطی و نیز نحوه تعامل آن با اجزای تشکیل دهنده بتن و یا سایر افزودنیهای مورد استفاده بستگی دارد.
با وجودی که دقت در مشخصات فنی که توسط سازنده افزودنی تهیه شده ضروری است.
اما با توجه به یکسان نبودن شرایط نمیتوان آن را برای همه کاربردها یکسان در نظر گرفت.
یکی از مسائل مهم در خصوص استفاده از افزودنی های شیمیایی بتن بحث سازگاری (Compatibility) آنها با خمیر سیمان و با یکدیگر است.
عدم سازگاری بین افزودنیها و خمیر سیمان و یا افزودنیهای مختلف با یکدیگر میتواند خواص کوتاه مدت و دراز مدت بتن، مخصوصا بتن تازه را به نحو نامطلوبی تغییر دهد.
عدم سازگاری در بسیاری موارد به صورت افت اسلامپ، از دست رفتن هوای بتن یا هوای اضافی، تسریع در گیرش نمود پیدا میکند.
عدم سازگاری عمدتا به دلیل واکنشهای نامطلوب شیمیایی، تاثیرات نامطلوب فیزیکی و یا تلفیقی از این دو بین افزودنی و سیمان و یا بین افزودنیهای مختلف است.
معمولا برهم خوردن توازن یونهای سولفات در سیستم یک عامل رایج عدم سازگاری است.
همچنین وجود برخی رسها در سنگدانه میتواند به عدم سازگاری منجر شود.
بدلیل عدم یکنواختی در مصالح مصرفی، ابزار و نحوه بتنریزی و شرایط محیطی روشهای قابل اطمینانی برای پیشبینی عدم سازگاری وجود ندارد.
برای پیشبینی عدم سازگاری، ساختن مخلوطهای آزمایشی و بررسی خواص آنها امری اجتنابناپذیر است.
انجام این آزمایشات در محل مقایسه با شرایط آزمایشگاهی نتایج واقعیتری را ارائه خواهند داد.
افزودنیهای معدنی بتن نوع دیگر از افزودنیها میباشد که از مواد جامد معدنی ریز همچون خاکستر و دوده سیلیکا و fly ash تشکیل میشوند.
نسبت به افزودنیهای شیمیایی که در مقدار کم بکار برده میشوند افزودنیهای معدنی در مقدار بیشتری بکار برده میشوند.
افزودنیهای معدنی دوام و سرویس دهی بتن را افزایش میدهند.
زیرا که باعث میشوند تا ترک خوردگی حرارتی در بتن با کاهش گرمای هیدراسیون کاهش پیدا کند.
به وسیلهی افزودنیهای معدنی که مواد زائد در صنعت میباشند میتوان به بیشترین پایداری دسترسی پیدا نمود.
افزودنیها معدنی بتن را برای اینکه به نتیجه مطلوب دسترسی پیدا نمود باید مطابق با دستورالعملها و با دقت انجام داد.
انتخاب نوع افزودنیهای بتن نیز برای تغییر دادن ویژگیهای بتن باید با دقت برای کار بتنی مورد نظر انجام شود.
پوزولانها از مواد سیلیسی یا سیلیسی آلومینی که خود به تنهایی ارزش چسبانندگی نداشته یا کم است.
اما به شکل ذرات بسیار ریز در مجاورت رطوبت طی واکنش شیمیائی با آهک آزاد شده از هیدراتاسیون سیمان در دمای معمولی ترکیباتی با خاصیت سیمانی بوجود میآورند.
این مواد به منظور کاهش بروز آبگیری سیمان و از بین بردن قابلیت انبساط ناشی از واکنش قلیایی سنگدانهها بکار میروند.
عملکرد پوزولانها برای هر یک از خواص فوق باید قبل از مصرف مورد آزمایش قرار گیرد.
این مواد خاصیت پنهان هیدرولیکی دارند و وقتی که به نحوه مناسبی فعال میشوند خواص سیمانی پیدا میکنند.
متداولترین آنها روباره آهنگدازی محصول فرعی کارخانه ذوبآهن میباشد.
تاثیرات افزودنیهای شبه سیمان بر روی بتن تازه و سخت شده:
این مواد به عنوان سنگدانه در بتن مصرف میشوند ولی معمولا موجب افزایش مقاومت بتن نمیشوند.
از طرفی موجب بهبود کارایی و چسبندگی بتنهایی میشوند که کمبود ریزدانه دارند.
رنگدانههایی که برای تولید بتن رنگی استفاده میشوند که شامل مواد معدنی میباشند به شرح زیر است:
استفاده از افزودنیهای بتن علاوه بر جبران هزینههای خرید، به علت مزایا آن موجب صرفهجویی میشود.
به طور کلی هزینههای ساخت و ساز را میتوان به سه دسته مستقیم، غیر مستقیم و نهان تقسیم کرد.
اضافه کردن این افزودنیهای بتن موجب صرفهجویی در هر کدام از این هزینهها میشود.
با استفاده از افزودنیهای شيميایی میتوان خواص بتن تازه را متناسب با شرايط اجرایی و محيطی تنظيم کرد.
برخی از افزودنیها امکان انجام عملیات را در شرایط آب و هوایی نامساعد با حفظ کیفیت فراهم میکند.
در شرایط مناسب و با رعایت دستورالعملهای اعلام شده از سوی سازنده نگهداری شود.
برخی مواد افزودنی به دلیل از دست دادن کیفیت خود نباید مدت طولانی نگهداری شوند.
در صورت تردید باید نسبت به انجام آزمایش مطابق مشخصات ماده افزودنی اقدام کرد.
نظرات کاربران